به گزارش جماران چندین سال است که استفاده از ظروف یکبار مصرف جای ظروف دیگر که عمدتا یا در آشیزخانه ها موجود بود و یا از کرایه چی ها به امانت گرفته می شد، را گرفته است. این ظروف که از صنایع پتروشیمی و پلیمری تهیه می شود، در کنار سهولت مصرف و مزایایی که برای مصرف کنندگان ایجاد می کند، مضرات و زیان هایی نیز دارند. استفاده از ظروف یکبار مصرف در مناسبت ها، جشن ها، اعیاد و مراسم عزاداری ها به مراتب بیشتر از شرایط عادی می شود تا جایی که اعلام شده در دهه اول ماه محرم امسال که با شور و کرامت روزافزون خود سپری شد. مصرف این نوع ظروف تا 18 برابر شرایط عادی و دیگر ایام سال افزایش یافته است.

به گزارش خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، یکی از مسائلی که به عنوان دغدغه مربوط به مصرف ظروف یکبار مصرف در ارتباط با پخش غذاها و نوشیدنی های مطرح بوده و هست، مضرات ناشی از استفاده از ظروف یکبار مصرفی است که هنگام تماس با مواد داغ و گرم و واکنش های شیمیایی باعث انتشار مواد مضر به سلامتی مردم می شود. البته ظروف یکبار مصرفی هم وجود دارد که جنس آن ها از آلومینیوم و ترکیب گیاهی است، اما به دلیل قیمت بالاتر مشتری کمتری نیز دارد.

 

در سال های گذشته مسئولان ذی ربط همواره از برخورد با متخلفان در این حوزه صحبت کرده اند، ولی به صورت شفاف مشخص نیست کنترل کیفیت ظروف یکبار مصرف که با وسعت بالایی در جای جای کشور، مورد استفاده قرار می گیرد، به درستی مورد نظارت قرار می گیرد یا نه. طی سال های گذشته مسئولان حوزه بهداشت و سلامت از ممنوعیت پخش غذا و حتی نذورات در ظروف پلاستکی خبر داده بودند و ضمن هشدار در مورد مضرات استفاده از برخی از ظروف برای مواد غذایی گرم، استفاده از ظروف یک بار مصرف گیاهی را پیشنهاد کرده بودند. این در حالی است که بررسی های اولیه و اظهارات برخی از افراد ذی ربط در این حوزه حاکی از آن است در بازار ایران هیچ ظرف یکبار مصرف کاملا گیاهی و سلولزی وجود ندارد و به گفته سید رحیم مقیمی اصل رئییس اتحادیه تولید کنندگان ظروف یکبار مصرف در خوشبینانه ترین حالت تنها 40الی 50 درصد از مواد تشکیل دهنده ظروف موسوم به ظروف گیاهی از مواد غیر پلیمری است و بقیه از همان مواد پلاستیکی تشکیل شده است.

آنچه بیشتر کارشناسان به آن اذعان دارند این است که استفاده نابجا از این ظروف می‌تواند موجب آزاد شدن مواد آلی وترکیبات شیمیایی موجود در دیواره ظروف و ورود آنها به داخل مواد غذایی شود که مصرف آنها برای سلامتی مضر است.

یک کارشناس آزمایشگاه غذا در دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان هم با اشاره به اینکه وقتی غذا داخل این ظروف ریخته می شود، بسیاری از مواد موجود در ظرف به غذا منتقل می شود، بیان می کند: نگهداری مواد غذایی در مجاورت ظروف یکبار مصرف منجر به آزاد سازی مونومرهای ظرف، و ترکیب آن با محتویات غذا شود.

تحقیقات صورت یافته درباره مضرات استفاده از ظروف یک‌بار مصرف به ویژه بروی دو نوع ظرف پلی استایرن و PVC نشاندهنده اهمیت حذف فرهنگ استفاده از این ظروف و جایگزینی استفاده از ظروف یکبار مصرف گیاهی می باشد . استفاده از این ظروف برای نگهداری مواد غذایی و نوشیدنی های با دمای بالای ٦٥ درجه سانتی گراد، سبب آزادشدن مواد خطرناک سرطان زا می شود به این 2 نوع ظرف، مواد شیمیایی زیادی مانند پایدارکننده‌ها، روان‌کننده‌ها، نرم‌کننده‌ها، رنگ‌دانه‌ها، پرکننده‌ها، مواد ضدالکتریسیته، مواد مات‌کننده اضافه می‌کنند که همه این مواد برای سلامتی انسان مضر هستند.

وجود مونومر آزاد در ظروف‌ یک‌بار مصرف، نوع PVC عامل خطرناکی برای سلامتی انسان‌می باشد مونومر در واقع یک واحد ساختار پلیمر و مولکول اولیه پلیمر است. همچنین در ظروف PVC وینیل کلراید که سمی بودن آن برای انسان به اثبات رسیده است، وجود دارد. ضمن آن‌که مولکول اولیه پلی استایرن، استایرن است که دارای حلقه آروماتیک بوده و این حلقه‌ برای سلامتی انسان فوق‌العاده خطرناک است و در جهان نیز سرطان‌زا بودن آن به اثبات رسیده است. به این ترتیب به نظر می‌رسد ظروف یک‌بار مصرف از نوع PVC و پلی‌استایرن باید از چرخه بسته‌بندی مواد غذایی حذف شوند. . در حال حاضر در آمریکا تمام رستوران های زنجیره ای معروف از ظروف بسته بندی گیاهی استفاده می کنند.

ظروف پلی‌استایرن که در لیوان‌های آب، کارد، چنگال، قاشق و ظروف غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ نوعی پلی‌استایرن هستند که به آن‌ها گاز هگزان می‌زنند. این گاز در دمای 160 درجه آزاد می‌شود و چون دمای غذای داخل ظرف نیز 200 درجه است، بنابراین این گاز به همراه غذا به بدن انسان منتقل می‌شود.

مقیمی، رئیس اتحادیه صنف ظروف یکبار مصرف در این باره به خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران می گوید: استفاده از ظروفی که جنس آنها پلی‌استایرن، پلی‌اتیلن ، پلی وینیل کلرید هستند برای نوشیدنی‌ها و غذاهای داغ مانند چای، شیر، و آش مجاز نیست.

رئیس اتحادیه صنف ظروف یکبار مصرف همچنین از افزایش 18 برابری تولید و استفاده از ظروف یکبار مصرف در دهه اول ماه محرم امسال نیز خبر داده است.

با این وجود مشاهدات میدانی حاکی از آن است که بیشتر توزیع کنندگان غذا در سطح شهرهای کشور که به صورت آشپزخانه های پخش غذا فعالیت می کنند، برخی رستوران ها و برخی مردم در توزیع نذورات خود در مناسبت ها از ظروف یکبار مصرف پلاستیکی یا پلیمری بهره می گیرند. هشدارها و توصیه های کارشناسان بهداشتی و صنفی هم متاسفانه هنوز نتوانسته است مؤثر واقع شود و مردم هم حساسیت چندانی به این مسئله نشان نداده اند. احتمالا قیمت بالای ظروف آلومینیومی و گیاهی، تولید کم آن نسبت به ظروف پلاستیکی و همچنین نبود تبلیغات و نظارت های کافی و عدم التزام به استفاده از ظروف گیاهی دلیل عدم اقبال استفاده از این ظروف باشد.

استقبال مردم از غذای نذری در ایام ماه محرم و جایگاه غذای نذری در فرهنگ مردم ایران قابل کتمان نیست و به نظر می رسد رواج این فرهنگ روز به روز در شهرها و روستا های کشور بیشتر و بیشتر می شود. اما آنچه که مسلم به نظر می آید لزوم بهره گیری از بهترین روش مدیریت و فرهنگ سازی برای هر چه بهتر برگزار شدن این مراسم بدون آسیب رسیدن به سلامت مردم در کوتاه مدت و بلند مدت و نیز کاستن آسیب های احتمالی به محیط زیست است.

با توجه به حجم بالای مصرف ظروف یکبار مصرف، نکته حائر اهمیت دیگر این است که این میزان تولید ظروف یکبار مصرف که بخش عمده از آن را ظروف غیر قابل تجزیه( با طول عمر تجزیه 300تا 500 سال) در طبیعت تشکیل می دهد چه حجمی از زباله های مخرب محیط زیست را شامل می شوند؟ آیا می توان جایگزینی برای این ظروف در نظر گرفت؟ برای کنترل و مدیریت تولید و مصرف این ظروف در مرحله اول و جمع آوری و بازیافت این مواد چه راهکاری می توان ارائه کرد؟

آنچه که ضروری به نظر می رسد، این است که مسئولان و دغدغه مندان سلامت مردم و محیط زیستی ها، باید به فکر راهکاری مناسب باشند تا از طریق گسترده تر شدن استفاده از ظروف یکبار مصرف سلامت جامعه و همچنین محیط زیست به دلیل آسیب های ناشی از استفاده از این ظروف به خطر نیفتد. بهترین راه استفاده از ظروف کرایه سعادت آباد است. 

پیوند مرتبط: تعمیر ریشه فرش ماشینی